Garip Hareketi – PDF

• Birinci Yeni veya Yeni Şiir adıyla bilinen Garip akımının şiir görüşleri Garip adlı kitabın ön sözünde yer alır.
  • “Bu kitap sizi alışılmış şeylerden şüpheye davet edecektir.”
  • Kitabın ön sözünü Orhan Veli yazmıştır.
• Ahmet Hamdi Tanpınar, Garip akımını şiirden uzaklaşan bir garip akım diye niteler.
• Mısracı zihniyete karşıdırlar.
  • Ölçü ve uyağı reddetmişlerdir.
    • İkinci dizeyi daha kolay hatırlama aracı olarak görürler.
  • Şiir onlara göre bir bütündür.
  • Onlara göre şiirde ahengi sağlayan ölçü ve uyak değildir.
  • Serbest şiir anlayışı vardır.
• Söz sanatlarına ve anlam sanatlarını terk etmek gerektiğini düşünürler.
  • Tarihin aç gözünü doyurmuş olan edebi sanatlar olarak tanımlama yaparlar.
  • Her türlü benzetme sanatı onlar için tabiatın doğallığını bozan bir nesnedir.
  • “Gibi” kelimesi bu dönemdeki şiirlerde yer almaz.
• Şiir için özel bir dili reddedip konuşma dilini esas alırlar.
  • Şiir, halka seslenmelidir.
  • Halkın dili bunun için en iyi kaynaktır.
  • Nasır, ayakkabı vb. sıradan kelimeler şiirde karşımıza çıkar.
  • Şiirde anlaşılmazlık onlara uymamaktadır.
  • Kişiler sıradan insanlardır.
  • Düz bir anlam önem arz eder.
• Özellikle Orhan Veli’nin “Kitabe-i Seng-i Mezar” şiiri sanatlı söyleyişin dışlandığı şiirlerin öncüsü olarak karşımıza çıkar.
• İlkeleri “basitlik, sadelik ve aleladelik”tir.
  • Dadaizm akımının etkisinden ötürü tüm geleneklere karşıdırlar.
    • Kuralsızlık, kuraldır.
  • Eski şiiri yermişlerdir.
  • Eski şiiri Ahmet Haşim üzerinden eleştirdiler.

1. ORHAN VELİ KANIK (1914-1950)

• Garip hareketinin tüm ilkelerine sadık kalmıştır.
• Garip hareketinin tüm ilkeleri, aynı zamanda Orhan Veli’nin edebî kişiliğidir.
• Günlük dilin tüm imkânlarını kullanmıştır.
• Sokağı şiire taşıyan şair olarak bilinir.
• Şiir ihtilalcisi olarak kabul edilir.
• İroni, espri, nükte şiirlerinde bolca yer bulur.
• Her şeyin şiirin dili olabileceğini savundu.
• Yaprak adlı iki sayfadan oluşan tek yapraklık bir dergi çıkarmıştır.
• Bu dergi, ölümünden sonra “Son Yaprak” adıyla çıkarıldı.
• “Anlatamıyorum” şiiri, kendisine özellikle İkinci Yeniciler tarafından gelen eleştirilere karşılık yazılmış, Garip anlayışı dışında yer alan bir şiirdir.
• Mehmet Ali Sel takma adını kullandı.

2. MELİH CEVDET ANDAY (1915-2002)

• Ukde adlı şiiri, ilk şiiridir.
• MC Anday, MCA, H. Mecdi Velet, Murat Tek, Yaşar Tellidere takma adlarını kullandı.
• Garip etkisiyle, küçük insanların hayatını ele aldı.
• Ölçü ve uyak kullanmayarak oldukça sade bir dille yazdı.
• Garip sonrası, imge ve simgecilike yer verdi.
• Tohum adlı şiirinde ölçü ve uyağı kullandı.
• Kolları Bağlı Odysseus’ta Yunan mitolojisini işledi.
• Gizli Emir romanıyla TRT Sanat Ödülleri Roman Armağanı aldı.

3. OKTAY RIFAT HOROZCU (1914-1984)

• İlk şiirlerini Varlık dergisinde yayımladı.
• Bu şiirlerde geleneksel biçim ve ölçüye yer verdi.
• Garip akımı etkisinde yazdığı şiirlerinde kent insanlarını ele aldı, lirizmden uzak durdu.
• Şiir hayatı iki dönemde incelenir:
  • Garip etkisi: “Sanat, toplum içindir.”
  • Sonrası: “Sanat, sanat içindir.”
• Özellikle Perçemli Sokak ile İkinci Yeniye yöneldi; kendini bu akımın öncüsü saydı.
• Ancak İlhan Berk ve Cemal Süreya gibi şairler bu iddiaya karşı çıktı.
• Yalnızlık ve yaşama sevinci konularını işledi.

PDF Dosyasını İndirmek İçin Tıklayın

Hazırlayan: Melih Özdamar