İletişimi sağlayan ögeler arasında da çeşitli görevler yer almaktadır.
- Kaynak (Gönderici): Duygu, düşünce ve isteğin aktarılmasında sözü söyleyen kişi ya da topluluk.
- Alıcı: İletilen sözü alan kişi ya da topluluk.
- İleti (Mesaj): Gönderici ile alıcı arasında aktarılmakta olan duygu, düşünce ya da istek.
- Kanal: Gönderici ile alıcı arasındaki iletinin gönderilme şekli (sözlü ya da yazılı).
- Dönüt: Mesaja karşılık olarak verilen yanıttır. Geri bildirim olarak da ele alınabilir.
- Bağlam: İletişimin gerçekleştiği ortam, anlam.
ÖRNEK:
Ünlü sosyoloğun konferansın sonunda sesinin tonunu yükselterek insanları birbirine düşman eden ifadelerin topluma hiçbir şey kazandırmayacağını söylemesiyle salonda bir alkış tufanı koptu.
- Kaynak (Gönderici): Ünlü sosyolog
- Alıcı: Salondaki dinleyiciler
- İleti (Mesaj): İnsanları birbirine düşman eden ifadelerin topluma hiçbir şey kazandırmayacağı
- Kanal: Ses
- Dönüt: Alkış tufanı
- Bağlam: Konferans salonu
1. Dilin Göndergesel İşlevi
Dilin, bilgi verme doğrultusunda kullanılma işlevidir. Bu işlev sayesinde okuyucu konu hakkında birçok kazanım elde eder. Bundan dolayı öğretici metinlerin çoğunda dil, göndergesel işlevde kullanılmaktadır. Duygulara yer verilmez.
- Halk hekimliği, Anadolu topraklarında yaşayan insanların kendi içerisinde geliştirdiği alternatif bir tıp yöntemidir.
- Dünyayı çevreleyen su, karalara oranla dünyanın %72'sini kapsamaktadır.
- Türkiye, yedi ayrı bölgeden oluşur ve bu bölgeler içerisinde sanayi bakımından aktif bölgelerin başında Marmara Bölgesi gelmektedir.
2. Dilin Heyecana Bağlı İşlevi
İleti gönderilirken aktarıcının duygularını ve heyecanlarını dile getirmesi sonucu ortaya çıkan işlevdir. Bu işlev, öznel betimlemelerde veya lirik şiirlerde daha çok karşımıza çıkar. Ünlem cümlelerinin çoğu dilin heyecana bağlı işlevine örnektir.
- Eyvah, çantamı evde unuttum!
- Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir!
- Tüh, bu işi başaracağını sandım!
- Yazık, sana verdiğim emeklere acıdım.
3. Dilin Kanalı Kontrol İşlevi
Kanalı kontrol işlevi, iletinin yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol amacıyla ortaya çıkar. Bu işlev genel anlamıyla soru sorma yolu ile tercih edilir.
- Soruları anladığınıza emin misiniz?
- Sesim oraya geliyor mu?
4. Dilin Dil Ötesi İşlevi
Bu işlev daha çok Türkçeye ait konulara yönelik bilgilerde tercih edilmektedir. Her ne kadar göndergesel işlevle karıştırılsa da temel ayrım, dil bilgisine yönelik bilgi verilmesidir. Bu bağlamda dil ötesi işlev, dilin göndergesel işlevinden sıyrılır.
- Zamirler, isimlerin yerini kişi, belirsizlik, işaret, soru yoluyla tutan sözcüklerdir.
- Yapım ekleri; eklendiği kelimelerin yapısını, anlamını, türünü değiştirir.
5. Dilin Sanatsal İşlevi
Bu işlevde asıl amaç, karşı tarafta etkileyici bir his uyandırabilmektir. Genel anlamıyla şiirlerde karşımıza çıkan bu işlevde mecazi yönler ağır basar. Şiirler, dili en çok sanatsal işleviyle kullanmaktadır. Bunun temel sebebi, iletinin metnin bütünü olmasıdır.
Eyvâh! Ne yer ne yâr kaldı,
Gönlüm dolu âh ü zâr kaldı.
Şimdi buradaydı gitti elden,
Gitti ebede gelip ezelden.
Ben gittim o hâksâr kaldı,
Bir kûşede târumâr kaldı.
Bâkî o, enîs–i dilden eyvâh!
Beyrût’ta bir mezâr kaldı.
(Abdulhak Hamit Tarhan)
İçeriklerimiz, pdf anlatımlar dahil, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nca korunmaktadır. Telif haklarının herhangi bir şekilde ihlali, başka yerlerde isimsiz yayımlanması, çeşitli kitap kaynaklarında izinsiz yer alması, içeriğin izinsiz kopyalanıp başka bir isimle tanıtılması vb. ile yapan kişi, kişiler veyahut kurumlar hakkında gerekli işlemler başlatılacaktır.
Türkçe ve Edebiyat yönetimi.