Zamir Nedir?
Türkçede ismin yerini tutan sözcüklere zamir (adıl) adı verilmektedir.- Melih’i dün pazarda görmüşler.
- Onu, dün orada görmüşler.
-
Kelime Hâlindeki Zamirler
- Kişi zamirleri
- Dönüşlülük zamiri
- İşaret zamirleri
- Belgisiz zamirler
- Soru Zamirleri
- Ek Hâlindeki Zamirler
- İyelik zamiri
- İlgi eki
A. KELİME HÂLİNDEKİ ZAMİRLER
1. KİŞİ ZAMİRLERİ
İnsan adlarının yerini tutan kelimelere “kişi zamiri” adı verilir.Tekil Çoğul
Ben Biz
Sen Siz
O Onlar
Not:
Ben ve sen sözcükleri yönelme hâl ekini aldığı zaman “bana”, “sana”
olur.
- Ben ki bu diyarların tek fatihiyim.
- Senin gibi ağlatmadı kimse beni.
Not 2: Bazı kaynaklar “dönüşlülük zamiri” olan “kendi” sözcüğünü de kişi zamiri
olarak kabul etmektedir.
2. DÖNÜŞLÜLÜK ZAMİRİ
“Kendi” sözcüğü olarak kabul edilir.- Bunu kendisinin yaptığını kabul ediyor.
📣 Not: Kendi sözcüğü bazen kişi zamirini
pekiştirebilir.
- Her şeyi sen kendin halletmeye çalışıyorsun.
3. İŞARET ZAMİRLERİ
İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan sözcüklere işaret zamiri denir.Bu zamirler şunlardır:
Bu, Şu, O
Bunu, Şunu, Onu
Bunlar, Şunlar, Onlar,
Bura, Şura, Ora,
Burası, Şurası, Orası
Burada, Şurada, Orada
Buradan, Şuradan, Oradan
Burayı, Şurayı, Orayı
Buralar, Şuralar, Oralar
Öteki, Beriki,
Ötekini, Berikini…
- Bunu kime anlatacaksın sen?
- Ben her zaman burada yaşadım.
- Ötekini de sen getir yanıma.
📣 Not 1:
Bu, şu, o, öteki, beriki gibi sözcükler kullanıldığı yere göre sıfat ya da
zamir olabilir. İsmin önüne gelince sıfat, ismin yerini tutunca zamir
olur.
-
Bu öykü, benim öykümdür.
Sıfat
-
Bu, benim öykümdür.
Zamir
Not 2: O ve onlar
sözcükleri kullanıldıkları yere göre kişi zamiri ya da işaret zamiri
olabilir. İnsan dışındaki varlıkların adlarının yerini tutarsa işaret, insan
adının yerini tutarsa kişi zamiri olur.
Bu durum sadece bu iki kelime için geçerlidir.
-
Onu bana getir de ütüleyeyim.
İşaret zamiri -
Onu uyandır ki okula gitsin.
Kişi zamiri
4. BELGİSİZ ZAMİRLER
Cümle içerisinde ismin yerini bilinmezlik yoluyla tutan kelimelere belgisiz zamir denir.Bu zamirler şunlardır:
Bazısı, bazıları, kimi, kimisi, kimileri, biri, birisi, birileri, başkası, başkaları, birçoğu, birkaçı, birtakımı, birçokları, çoğu, hepsi, herkes, birazı, tümü, azı, birazı, her biri, herhangi biri, öteberi, şunu bunu, şundan bundan, şey, şeyler, hiçbiri, kimse, falan, filan…
- Bulut geçti, gözyaşları kaldı çimende.
- Kimse bilmez, kimse bilmez.
- Bunların çoğunu doğru işaretledim.
- Biri bugünlerde beni arıyor.
- Hiçbiri, senin yerin yerini tutamaz.
📣 Not 1:
Kimi, çoğu gibi sözcükler kullanıldığı yere göre tür değiştirir. İsim ya da
isim soylu sözcüklerin önüne gelirse sıfat, ismin yerini tutarsa zamir
görevi kazanır.
-
Bu süreleri kimi öğrenciler
değerlendiremiyor.
sıfat -
Bu süreleri kimileri
değerlendiremiyor.
zamir -
Çoğu yemeği yiyememişler.
sıfat -
Çoğunu yiyememişler.
zamir
5. SORU ZAMİRLERİ
İsmin yerini soru yoluyla tutan zamirlere soru zamiri denir.Bu zamirler şunlardır:
“ne, neye, nereye, nereden, kim, kime, kimde, kimden, hangisi, kaçı…”
- Nereden geliyor bu özgüven?
- Kim bilir, kim var kalbinde?
- Kaçını anlatayım yaptığın hataların?
📣 Not 1:
Ne sözcüğü kullanıldığı yere göre tür değiştirir.
-
Bu şehrin
ne tarafına
yöneldiler?
Sıfat
(İsmin önüne gelerek hangi anlamını taşıdığı için sıfattır.)
-
Ne bakıyorsun
arkadaşım öyle?
Zarf
(Niye, neden, niçin anlamına geldiği için zarftır.)
-
Bana ne almayı
düşünüyor?
Zamir
(İsmin yerini tuttuğu için zamirdir.)
-
Ne yardan geçiyor ne
serden.
Bağlaç
(Ne...ne tekrarlı bağlacıdır.)
-
Ne güzel bir gün
böyle?
Zarf
(Güzel sıfatının önüne gelerek çok anlamını taşır ve zarf olur.)
📣 Not 2:
Soru tiplerinde sıkça karşımıza çıkan
"soru anlamı zamirle sağlanmıştır." sorularında pratiklik
amacıyla "-mı, mi" soru edatını taşıyan cümleleri eleyebilirsiniz. Bu
cümlelerde soru anlamını ne olursa olsun edat sağlar.
-
Nereden kaçtıklarını gördün mü?
(Soru anlamını edat sağlar.)
-
Nerede bulmalıyım seni ben?
(Soru anlamını zamir sağlar.)
B. EK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER
1. İYELİK ZAMİRİ
İyelik ekiyle doğru orantılıdır. Kısacası iyelik eki varsa iyelik zamiri de vardır.- Gönlümü yitirdim şehrinde.
2. İLGİ ZAMİRİ (EKİ)
-ki ekidir. İsim tamlamalarında tamlananın yerini tutarak zamir görevini
üstlenir.- Seninkini dün yolda görmüşler.
📣 Not 1: Sıfat yapan -ki eki ile karıştırılmamalıdır. İlgi zamiri olan -ki ekinin
önünde daima tamlayan eki (-ım, im, um, üm; -ın, in, un, ün) bulunur.
Ancak sıfat yapan -ki’nin önünde “genellikle” -de, da” eki bulunur.
-
Sahadaki olayları
kimse unutamıyor.
Sıfat yapan -ki (-deki, -daki) -
Televizyonunkini sen kaybetmişsin.
Zamir -ki’si (Televizyonun kumandası tamlamasında tamlananın yerini tutmuş)
📣 Not 2:
Sıfat yapan -ki’nin önünde her zaman -de ya da -da eki bulunmayabilir.
- Akşamki yemeği hiç beğenmedim.
ZAMİRLERDE YAPI
1. BASİT ZAMİRLER
Yapım eki bulunmayan, en az iki kelimeden oluşmamış zamirlerdir.Bazıları sorun çıkarıyor artık.
Bazı+lar+ı > kök, çekim eki, çekim eki
Ne istiyorsun yine sen?
📣 Not 1:
Zamirler yapım eki aldıklarında tür değişimine uğrarlar. Zamirden türemiş
isimler bunlara örnektir.
-
Kimliğini yitirmiş gibisin.
Kim+lik > zamir + yapım eki = isim -
Bencil davranıyorsun.
Ben+cil > zamir + yapım eki = zarf
2. BİRLEŞİK ZAMİRLER
En az iki kelimeden oluşmuş zamirlerdir.-
Hiçbiri, senin yerini tutamaz.
Hiç+bir+i -
Bunların birkaçını atladım.
bir+kaç+ı+n+ı
Hazırlayan: Melih
ÖZDAMAR
İçeriklerimiz, pdf anlatımlar dahil, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu’nca korunmaktadır. Telif haklarının herhangi bir şekilde ihlali,
başka yerlerde isimsiz yayımlanması, çeşitli kitap kaynaklarında izinsiz yer
alması, içeriğin izinsiz kopyalanıp başka bir isimle tanıtılması vb. ile
yapan kişi, kişiler veyahut kurumlar hakkında gerekli işlemler
başlatılacaktır.
Türkçe ve Edebiyat yönetimi.