NEDİM(1681-1730)
Asıl adı Ahmet olan Nedim, 17. yüzyılın sonuyla 18. yüzyılın başlarında yaşamıştır. 1681 yılında İstanbul’da doğmuştur. Ailesi eğitimine önem vermiş, dönemin önemli ilim adımlarından dersler almıştır. Arapça ve Farsçayı bu dillerde şiir yazacak kadar iyi öğrenmiştir. Girdiği sınavda üstün bir başarı göstererek çıkınca müderrisliğe getirildi. Çeşitli medreselerde müderrislik yapmıştır. Sahn Medreseleri müderrisliğine kadar yükselir. Başta Ali Paşa’ya kasideler sunarak himayesine girmek istese Ali Paşa’dan beklediği ilgiyi görememiş o dönemde yıldızı parlayan İbrahim Paşa’ya yönelmiş, ona kasideler sunmaya başlamıştır. İbrahim Paşa, ona gereken ilgiyi vermiş Nedim’le bizzat ilgilenmiştir. İbrahim Paşa, saraya damat olduktan sonra Nedim’i de yanına almış ve sarayda onu himaye etmiştir.
III. Ahmet ve Damat İbrahim Paşa döneminde Nedim’in yıldızı da parlamaya başlamıştır. Bir dönem Damat İbrahim Paşa’nın kütüphanesinde de müdürlük yapmıştır. Lale Devri’nin zevk meclislerin aranan adamıydı. Yine meclislerde bulunurken Patrona Halil İsyanı patlak verir. Rivayetlere göre isyancılardan kaçarken damdan dama atlar ve o sırada ayağı kaydığı için düşer, ölür. Mezarı günümüzde Karacaahmet Mezarlığı’ndadır.
Edebi Kişiliği
Lale Devri şairi olan Nedim’in şiir dünyasının esaslarını; söyleyiş mükemmelliği, yerlilik arzusu, coşkulu söyleyiş ve ona özgü eda oluşturur. Şiirinde zevk, neşe ve coşkunluk vardır. Şiirine keder, acı ve üzüntüyü sokmamıştır. Ona göre yaşamın amacı sevmek, eğlenmek ve gününü gün etmektir, şiirini de bu bağlamda örmüştür. Şiirlerinin başlıca konuları: aşk, kadın, şarap, eğlence, hayattan zevk alma ve tabiattır. Daima din dışı konularda yazmıştır. İstanbul yaşamını, halkın inanışlarını ve yaşama biçimlerini işlemiştir. İstanbul tüm renkleri ile şiirlerinde yer bulmuştur. Divan edebiyatının kalıplaşmış mazmunlarının dışına çıkmıştır. Yenilikler getirme çabasına girişmiştir. Divan edebiyatındaki “siyah saçlı sevgili” yerine “sarı saçlı sevgiliyi” sokmuştur şiirimize.
Mahallileşme akımının en önemli temsilcilerindendir. İstanbul’u yaşatır şiirlerinde. “Nedimane şiir” tarzını oluşturur, ekol haline getirir. Şiir lügati zengin olmasa da dili kullanmada ustadır. Şarkıyı, Divan edebiyatında en iyi kullanan kişidir. En büyük şarkı şairidir. En güzel şiirlerini divanındaki gazel ve şarkılarıdır. Hece ile yazdığı bir türküsü de vardır. Musiki şiirlerinin vazgeçilmez ögelerinden biridir. Divan edebiyatındaki hayali güzelliklerden çok gerçekçi güzelliğe yönelmiştir. “Şuhane gazel” tarzının en güzel örneklerini verir. Gazellerinde samimi ve içten bir anlatım ön plandadır. Çeşitli şairlere nazireler de yazmıştır. Şiirleri genellikle bestelenmeye elverişlidir. “gibi” redifli kasidesinde adeta İran şairlerine meydan okumuştur. Nedim Türk şairlerinden kadidede Nef’i’yi; gazelde Baki ve Şeyhülislam Yahya’yı; mesnevi tarzında Atayi’yi ve rubaide ise Haleti’yi beğendiğini söylemiştir.
Eserleri
1. Divan: Nedim’in en önemli eseridir. Ölümünden sonra tertiplenmiştir. Eserinde Nedim’in hayatı hakkında bilgiler de mevcuttur. Türkçe şiirlerinin yanında Divanı’nda 5 Arapça ve 39 Farsça şiir de bulunmaktadır. Yurt içinde ve dışında kırk beş kadar yazma nüshası vardır. Bu da ne kadar çok okunan ve sevilen bir şair olduğunu bize göstermektedir.
2. Sahaifü’l Ahbar: Lale Devri’nde tercüme heyetinde olan Nedim’in Arapça olan Camiü’d Devel adlı eserin Türkçeye Sahaifü’l Ahbar olarak çevrilmesidir. Çevirisi yaklaşık on yıl sürmüş ve İbrahim Paşa’ya sunulmuştur.
3. Ayni Tarihi: İslam tarihinin Türkçeye çevirisidir.
4. Safayi Tezkiresi Takrizi: Ali Paşa’ya yazdığı bir dilekçe.
5. Niger-name: Kime yazıldığı belirsiz bir mektup.
Şarkı
Bir safa bahşedelim gel şu dil-i na-şada
Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada
İşte üç çifte kayık iskelede amade
Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada
Gülelim oynayalım kam alalım dünyadan
Ma-i Tesnim içelüm çeşme-i nev-peydadan
Görelim ab-ı hayat akdığın ejderhadan
Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada
Bir sen ü bir ben ü bir mutrib-i pakize-eda
İznin olursa eger bir de Nedim-i şeyda
Gayrı yaranı bugünlük edip ey şuh feda
Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada
Hazırlayan: Ramazan Direkçi
İçeriklerimiz, pdf anlatımlar dahil, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nca korunmaktadır. Telif haklarının herhangi bir şekilde ihlali, başka yerlerde isimsiz yayımlanması, çeşitli kitap kaynaklarında izinsiz yer alması, içeriğin izinsiz kopyalanıp başka bir isimle tanıtılması vb. ile yapan kişi, kişiler veyahut kurumlar hakkında gerekli işlemler başlatılacaktır.
Türkçe ve Edebiyat yönetimi.