Fecr-i Âti Edebiyatının Oluşumu
- Fecriati (Fecr-i Âtî) topluluğunun gençleri öncelik olarak Servet-i Fünun’da ne kadar yazmaya başlamışlarsa da Hilal gazetesinde bir araya gelerek Ali Faik’in teklif ettiği Fecr-i Ati ismini almışlardır. Bu isim, “Yarının Şafağı” anlamına gelir.
- Topluluk için önceden Sinâ-yı Emel adı teklif edilmiş ancak başta Refik Halit olmak üzere birçok şair tarafından reddedilmiştir.
- Sinayıemel adı; zirveye ulaşma, zirvede olma anlamı taşır.
- Bu isim, Refik Halit’e göre Ahmet Haşim’den gelmiştir.
- Birçok edebiyat eleştirmenine göre bu topluluk, bir edebiyat grubu değildir.
- Bildiri yayımlayarak edebî düşüncelerini açıklayan ilk topluluktur.
- Bunlar, ilerde tekrar toplanmak ümidiyle hepsi dağılıp gittiler. Bunu söylemekle bizden evvel gelenlere itiraz etmek arzusunda değiliz. Zira onların edebiyatımıza ettikleri hizmeti takdir etmemek her halde kadirbilmezlik olur. Biz onlara geçmiş çalışmaları için teşekkür ile geleceğe gözlerimizi çevireceğiz.
- Dilin, edebiyatın, edebî ve sosyal ilimlerin gelişmesine hizmet etmek bir tarafa, şurada burada filizlenen kabiliyetleri, sine-sinde toplayarak birlik ve beraberliğin doğuracağı kuvvetle gelişmeye, fikir çatışmalarının parlatacağı hakikat şimşeğiyle fikirleri aydınlatmaya çalışmak: İşte, Fecr-i Ati’nin karar ve niyetinin maksadı!
- Fecr-i Ati üyelerinin çalışmalarının meyvelerini ihtiva edecek bir kütüphane kurmak üzeredir.
- Bildirilerini Servet-i Fünun dergisinde yayımlamışlardır.
- Bu dönem şairleri, birçok edebî dergide de yazılar yazmıştır.
- Fecriati şairleri, Servetifünuncuları eleştirmektedir.
- Eleştirilerine göre Servetifünun Türk edebiyatının ihtiyacını karşılayamamaktadır. Ve Batı’yı gerektiği kadar takip edememektedir.
- Batı edebiyatı eserlerini çevirerek bunları bir kitaplıkta toplama isteğinde bulun-muşlardır.
- Edebiyata hiçbir katkı veremeden dağılmışlardır.
- Sanatçılarının bir kısmı millî edebiyat anlayışına katılmıştır.
- Köklü bir yenilik oluşturamamışlardır.
- Servetifünun edebiyatının bir taklidi olmaktan öteye gidememişlerdir.
a. Genel Özellikleri
- Fecriati Beyannamesi ile ortaya çıkmışlardır.
- Onlara göre edebiyat, ciddi bir iştir ve topluma aktarılmalıdır.
- Birçok yönden Servetifünunculara benzemektedirler.
- “Sanat şahsî ve muhteremdir.” (Şahabettin Süleyman)
- Sanat, sanat içindir.
- Aruz ölçüsü tercih edilir.
- Serbest müstezat onlar için önemlidir. ( En çok eleştiri aldıkları konudur.)
- Sembolizm akımının etkisindedirler.
- Kapalı, soyut bir anlatımı tercih ettiler.
- Konuşma dilinden uzaklaşılmıştır.
- Hayali yerler, yalnızlık, melankoli işlenmiştir.
- Bir dekorun çıplak gerçekliği yerine onları bir tül perde arkasından aktarırlar.
- Topluluk dağıldıktan sonra birçok şair, Millî edebiyata geçmiştir. Ahmet Haşim ise bu anlayışı sürdürmüştür.
- Fecriati anlayışında romanın yerini tiyatro almıştır.
b. Dönem Sanatçıları
1. Ahmet Haşim
- Haşim, psikolojik olarak çöküntüye uğramış bir yaşamın izlerini sunar.
- Sanat, sanat içindir anlayışını benimsemiştir.
- Ona göre şairin lisanı; musiki ile söz arasında, sözden ziyade musikiye yakın, ortak bir dildir.
- Ona göre ahenk, anlamdan önce gelmektedir.
- Haşim: “Anlamı için şiiri deşmek, eti için bülbülü öldürmeye benzer.” demiştir.
- Haşim için şiir yorum ister.
- Net ve açık olmamalı; okurun yorum gücüne bırakılmalıdır.
- Sembolizm, empresyonizm temsilcisidir.
- Bu etkiden ötürü şiirlerinde akşam, doğa, mehtap, kızıllık vb. içerikler saklanır.
- Onun için hece “köylü vezni”dir.
- Saf şiirin ilk temsilcilerindendir.
- Piyale ön sözünde edebî düşüncelerini açıklamıştır.
- O Belde, Bir Günün Sonunda Arzû, şiirleri en bilinen şiirlerindendir.
Eserleri:
- Şiir: Göl Saatleri, Piyâle
- Düzyazı: Gurabahane-i Laklakan, Bize Göre
- Gezi: Frankurt Seyahatnamesi
2. Tahsin Nahit
- Galatasaray Spor Kulübünün kurucularındandır.
- Şiirlerinde Büyükada’yı bolca işlediği için “Ada Şairi” olarak anılır.
- Şiirlerini kitap olarak yayımlayan ilk Fecriati şairidir.
- Bireysel temalar onun için önem arz eder.
- Fecriati’nin kadın sanatçısı Ruhsan Nevvare ile beraber “Jön Türk” adlı oyunu, Şahabettin Süleyman ile “Kösem Sultan” adlı piyesi yazmıştır.
Eserleri:
- Şiir: Ruh-ı Bikayd (Kamer, Zühre, Adalar…)
- Tiyatro: Rakîbe (En meşhur) Kösem Sultan, Jön Türk , Firar, Ben… Başka
3. Emin Bülent Serdaroğlu
- Galatasaray Spor Kulübünün kurucularından ve futbolcularındandır.
- Kin, Hisarlara Karşı gibi tarihi ve millî konuları işleyen şiirleri vardır.
- Kin şiiri, Girit Ayaklanması üzerine yazılmıştır.
- Victor Hugo’nun “Mavi Gözlü Yunan Çocuğu” şiirine karşılık yazılmıştır
- Bu şiirle Atatürk'ün ilgisini çekmiştir.
Göster sema-yi mağribe yüksel de alnını
Dök kalb-i saf-ı millete feyz-i beyanını!
Al bayrağınla çık, yürü sağken zafer nüma
Bir gün şehit olunca sen, olsun kefen sana!
Ey makber-i muazzam-ı ecdadı titreten
Düşman sadası, sus, yine yükselme gölgeden!
Kafir! Hilal-i rayet-i İSLAM' a hürmet et
Toplar boğar hitabını dağlarda akibet!..
Dağlar lisana gelse de anlatsa hepsini
Binlerce can dirilse de nakletse geçmişini!
Garbın cebin-i zalimi affetmedim seni,
TÜRK'üm ve düşmanın sana kalsam da bir kişi!..
Ben şurezar-ı kalbimi kinimle süslerim,
Kalbimde bir silah ile ferdayı beklerim.
Kabrinde müsterih uyu ey namdar atam!
Evladının bugünkü adı sade intikam!..
Dök kalb-i saf-ı millete feyz-i beyanını!
Al bayrağınla çık, yürü sağken zafer nüma
Bir gün şehit olunca sen, olsun kefen sana!
Ey makber-i muazzam-ı ecdadı titreten
Düşman sadası, sus, yine yükselme gölgeden!
Kafir! Hilal-i rayet-i İSLAM' a hürmet et
Toplar boğar hitabını dağlarda akibet!..
Dağlar lisana gelse de anlatsa hepsini
Binlerce can dirilse de nakletse geçmişini!
Garbın cebin-i zalimi affetmedim seni,
TÜRK'üm ve düşmanın sana kalsam da bir kişi!..
Ben şurezar-ı kalbimi kinimle süslerim,
Kalbimde bir silah ile ferdayı beklerim.
Kabrinde müsterih uyu ey namdar atam!
Evladının bugünkü adı sade intikam!..
Türkçe ve Edebiyat yönetimi.